Opinie: ‘Dilemma van privacy in Brightspace’

Een Windesheimbrede werkgroep heeft een advies uitgebracht over data en privacy in Brightspace. Ze concludeert dat de gegevens van individuele student goed beschermd moeten worden.

Windesheim is gestart met Brightspace. Dit systeem verzamelt allerlei data. Zoals wanneer een student of medewerker inlogt, iets bekijkt, iets inlevert, een oefentoets maakt, enzovoort. Maar begrijpen we wat er met de data gebeurt? En overzien we de gevolgen voor zowel docent als student?

Onder auspiciën van Windesheims project Digitale Campus, hebben docenten en studenten van de werkgroep ‘Brightspace, gegevens gewogen’ in het bijzonder gekeken naar de Brightspace modules ‘class- en learnerprogress’. Dit zijn modules die het (studie)gedrag van studenten inzichtelijk maken voor studenten, docenten en overige functionarissen.

Vanuit ethisch perspectief heeft de werkgroep met onderwijskundige, technologische en juridische expertise gekeken naar deze functionaliteit; niet alleen vanuit de wettelijke kaders (nut, noodzaak en meerwaarde), maar ook de menselijke kant.

Verarmen

De mogelijkheid van Brightspace om studiegedrag inzichtelijk te maken op individueel- en klasniveau kan een meerwaarde hebben, bijvoorbeeld voor docenten in het begeleiden van studenten. Maar de werkgroep ziet ook mogelijk onwenselijke gevolgen van het gebruik van deze gegevens.

Een systeem kan een beeld van een student verarmen tot wat kwantificeerbaar en meetbaar is. De persoon achter de data kan daarmee op de achtergrond raken, waarmee het risico op een onvolledig of zelfs een fout beeld stijgt. En een eenmaal gemaakte indruk is moeilijk te herstellen en kan vooroordelen in de hand werken.

Als een student bijvoorbeeld slechts één keer inlogt, denkt een willekeurige docent mogelijk al snel ‘die is niet betrokken’, ‘heeft weinig gedaan’ of ‘kan niet plannen’. Terwijl de student misschien alles netjes heeft gedownload om zonder internet te kunnen werken.

Meekijken

Doordat soms veel docenten toegang hebben tot het geheel van deze data, stijgt de kans dat docenten een student ‘via het systeem kennen’. Voor de student niet fijn als hij weet dat alle docenten kunnen meekijken.
De wetenschap dat docenten toegang hebben tot de data kan er zelfs toe leiden dat studenten ‘gewenst gedrag’ gaan vertonen bij gebruik van het systeem: gedrag gericht op beeldvorming bij de docent, niet op de leerontwikkeling zelf.

Daarom pleit de werkgroep ervoor om de data in Brightspace op te halen en zinvol te gebruiken, maar zo dat deze data niet te herleiden zijn naar de individuele student.
We hechten veel waarde aan het recht van onze studenten om even niets voor een onderwijseenheid te doen. Of om fouten te maken, zonder dat dit van invloed is op het beeld dat docenten van een student hebben.

De werkgroep pleit er wel voor dat studenten hun eigen resultaten via de functionaliteit kunnen zien en hun voortgang kunnen monitoren. Waarbij zij hun eigen resultaten kunnen zien ten opzichte van de groep, zonder dat de andere resultaten uit de groep op naam inzichtelijk zijn.

Beproefd

In plaats van uit Brightspace te halen waar studenten staan, kan de docent inzicht behouden, voortgang monitoren en gerichte feedback geven door gebruik van beproefde methodes, zoals de (fysieke) les, (oefent)toetsen en gesprekken met studenten.

Die geven de docent de mogelijkheid om door te vragen en de eigen waarnemingen met de student te delen. En om met de student in dialoog te gaan over achterliggende leerstrategieën en –motivaties.

Voor docenten kan het bijhouden van data binnen Brightspace op bijvoorbeeld klasniveau een meerwaarde hebben. Het signaleert ‘zonder aanziens des persoons’ successen en hobbels in het studieproces. Daardoor gaat het over de voortgang van alle studenten, in plaats van over de meest assertieve. Data wijzen dan de weg naar waardevolle (of waardatavolle) contact- en lesmomenten.

Reflex

Dit morele beraad over Brightspace begon met een dilemma: is het goed om met Brightspace het studiegedrag van studenten voor studenten, docenten en andere functionarissen inzichtelijk te maken? De reflex is vaak: meer data is meer informatie en hoe meer hoe beter. Wij kiezen voor les(s) is more.

Ook voor ons is dit advies een deels onverwacht resultaat. Als dit stof doet opwaaien, dan is dat stof voor een vervolg.

Ongecontroleerd

Voor wie meer wil lezen over data en privacy: in de Netflixdocumentaire The Social Dilemma (Orlowski, 2020) wordt voor ongecontroleerd datagebruik gewaarschuwd: zorg dat je begrijpt wat er gebeurt en overzie de gevolgen. Denk vooraf goed na.

De werkgroep ‘Brightspace, gegevens gewogen’ bestaat uit medewerkers, studenten en docenten en voerde moreel beraad onder leiding van Windesheimdocent en ethicus Marco Krop.
Dit opiniestuk is namens de werkgroep geschreven door Nick Nijhuis, Marco Krop en Brightspace-projectleider Erik Bolhuis. Bij hem is ook een uitgebreid verslag van het advies op te vragen (e.bolhuis@windesheim.nl).