Martin Jans: ‘Hoe word je een goed mens?’

Ik zat een klein boekje te lezen op de rand van een stenen bloembak aan het begin van een winkelstraat. Het was nog fris maar de zon deed haar best. Veel winkels hadden de deuren weer open, af en toe liep iemand langs met een lege of al gevulde tas. Ik was in de boekwinkel geweest, moest nog even wachten en was gaan lezen.

Het warmde gelukkig wat op. Het boekje ging over een onbekende verzetsheld en de vraag hoe mensen zover waren gekomen om in de oorlog illegale kranten rond te brengen of onderduikers te helpen. Ik las dat dit niet kwam door hun karakter of grote idealen. Het was dit: ze werden gevraagd.

Beïnvloeden

Ik legde het boekje weg en keek wat mensen na. Ze losten op tussen de uithangborden van de winkels en het lichtblauw van de lucht. Ik moest denken aan een student die eens langskwam om te sparren. Ze keek mij met een strakke blik aan en zei: ‘ik wil weten wie ik ben, wie ik echt zelf ben. Dan weet ik wat ik moet doen’. Ze wilde zich niet laten beïnvloeden: ‘mijn ouders zeggen ook dat het uit mijzelf moet komen’.

De verzetsmensen in het boekje waren voor de oorlog geen verzetsstrijders. Ze zijn dat geworden. Het kwam ook niet zomaar uit henzelf. Zij lieten zich beïnvloeden door hun omgeving, door de nood in de ogen van iemand die moest onderduiken. Door iemand die hen vroeg. Door wat de wereld nodig had en wat zij konden bieden.

Goed mens

Wat zou die student hiervan zeggen? Zij zocht haar houvast bij de vraag ‘wie ben ik’, in iets wat in haarzelf moest liggen, los van de rest van de wereld. In dat boekje werkte het andersom. Hoe zou dat voor haar zijn? Wat voor mens zou zij kunnen worden? Wat zou de wereld nodig hebben en zij kunnen bieden? Hoe kan zij een goed mens worden?

Voor ik opsta vouw ik een van de laatste bladzijden uit het boekje om. Een zin die ik wil onthouden: ’Je doet niet het goede omdat je een goed mens bent, je wordt een goed mens door het goede te doen’.

Ik las: Wat maakt een verzetsheld? van Rutger Bregman.