Windesheim biedt sinds september een nieuwe lerarenopleiding aan: Omgangskunde. Een studie die inspeelt op een behoefte uit het onderwijs.
Ruim dertig studenten melden zich bij Windesheim aan voor de nieuwe bacheloropleiding. “Dat is meer dan verwacht”, vertelt ontwikkelaar en docent Edward Paarhuis tevreden. “We zijn dus heel blij met dat aantal.” Tien van hen gaan de studie ‘voltijd’ volgen, tweeëntwintig studenten kozen voor de deeltijd variant.
Een docent Omgangskunde leert z’n leerlingen alles over persoons-, beroeps- en maatschappijvorming, legt Paarhuis uit. “Onze studenten gaan op Windesheim vakken volgen zoals sociologie, ontwikkelingspsychologie en communicatie, burgerschap en specifiek doelgroepen. Dat zijn ook vakken waarin een docent Omgangskunde les kan geven op het mbo of in het voortgezet onderwijs.
Tijdens de lerarenopleiding is er in de onderwijskundige leerlijn veel aandacht voor pedagogiek en didactiek. Ook gaan de studenten al snel de beroepspraktijk in, door middel van werkplekleren.
Kapitein
Deeltijdstudent Frederik (36) is één van de nieuwe studenten die in september met de opleiding Omgangskunde startte. Hij maakte een paar jaar geleden de overstap naar het onderwijs en is nu docent en decaan op de maritieme mbo-school in Urk. “Ik ben negen jaar kapitein geweest, daar heb ik geleerd dat je niks bent zonder je bemanning. Je moet met mensen om kunnen gaan, zodat ze het beste uit zichzelf halen. Daar hoop ik hier op Windesheim meer over te leren. Hoe kan ik studenten beter begeleiden, hoe draag ik eraan bij dat ze meer zelfinzicht krijgen. En misschien anders of ruimer gaan denken zodat ze beter uitgerust zijn om op de juiste plek terecht te komen. Maar ook wil ik meer weten over hoe je omgaat met studenten met bijvoorbeeld autisme of adhd.”
Burgerschap
De opleiding Omgangskunde speelt in op een duidelijke behoefte vanuit het mbo- en voortgezet onderwijs. Met name vanuit het vak burgerschap is er al langer een groeiende vraag naar docenten met een passend diploma. Sinds 2021 zijn middelbare en mbo-scholen namelijk verplicht om burgerschap en sociale cohesie te bevorderen. Vanaf volgend schooljaar moeten alle mbo-leerlingen verplicht een burgerschapsexamen doen. Mbo-docenten moeten straks ook een aanvullend opleidingstraject hebben gevolgd om les te mogen geven in burgerschap. Paarhuis: “Onze leeruitkomsten sluiten daar bij aan.
Deeltijder Balay (25) is één van de studenten die graag aan de slag wil als docent maatschappijleer of burgerschap. “Het liefste op het ROC in Hengelo, daar woon ik namelijk en daar heb ik de opleiding HRM gevolgd. Omgangskunde lijkt mij de beste route daar naartoe.”
“Ik was vroeger op school een moeilijk kind, en dan zeg ik het nog netjes. Ik had een trap onder mijn kont nodig, bijvoorbeeld van een docent die mij wakker zou schudden van: waar ben je mee bezig, wat wil je bereiken in dit leven? Dát is de docent die ik hoop te worden.”
Bi-diplomering
Omgangskunde trekt vanwege de vele overeenkomsten en raakvlakken samen op met de lerarenopleiding Gezondheidszorg & Welzijn van Windesheim. De tien eerstejaars die hebben gekozen voor Omgangskunde als voltijdstudie komen in de klas te zitten met eerstejaars voltijdstudenten van de lerarenopleiding G&W.
Paarhuis: “We zijn daarnaast ook een programma aan het ontwikkelen voor bi-diplomering. Zodat studenten in vier of vijf jaar twee bevoegdheden kunnen krijgen, voor de lerarenopleiding Omgangskunde en Gezondheidszorg & Welzijn.”
Mooi dichtbij
Windesheim is niet de enige hbo-school die Omgangskunde aanbiedt. Paarhuis: “Je kon deze bacheloropleiding al op vier andere hogescholen volgen. Maar in deze regio zat geografisch gezien nog een gat.” Quinty (19) gaat de opleiding volgen als voltijdstudent. “Ik woon in Emmeloord, Windesheim is een uurtje met de bus. Kan ik dus mooi thuis blijven wonen.” Ze verwacht dat ze tijdens deze studie de diepte ingaat wat betreft omgaan met kinderen. “Met een diagnose of een andere achtergrond. Ik kom zelf van het speciaal onderwijs en het kriebelde bij mij altijd om daar terug te keren, als mentor of als docent. Ik weet nog niet precies hoe of wat, maar deze studie lijkt mij een goed beginpunt.”
Wat is burgerschap?
Het Onderwijsministerie formuleert burgerschap als volgt: “Burgerschapsonderwijs gaat onder andere over keuzes leren maken voor je eigen toekomst en vaardigheden opdoen om mee te kunnen doen in een steeds sneller veranderende samenleving. Bijvoorbeeld weten hoe de democratische rechtsstaat werkt, zelfstandig keuzes kunnen maken over je financiën of leren hoe je desinformatie kan herkennen.”
Mbo-studenten moeten vanaf 2026-2027 examen gaan doen in burgerschapsonderwijs, bijvoorbeeld in de vorm van een portfolio. Ook in het voortgezet onderwijs moeten scholen aandacht besteden aan burgerschap om leerlingen voor te bereiden op hun rol als burgers, hoewel het geen apart examenvak is.
tekst en foto: Wouter van Emst
