Toen Victorine de Graaf-Peters startte bij het domein Gezondheid en Welzijn, waren er nog ruim voldoende middelen. Dat is voorbij. Hoe breng je als directeur het slechte nieuws?
Het begon met het wegvallen van de door Corona losgekomen NPO-gelden. ‘Ik heb toen gelijk gezegd dat als we een met NPO-gelden gefinancierd project afronden, dan zeggen we niet: “we hebben nog wat geld, we doen nog even een nieuw project.” Nee, dan stoppen we ook echt en bekijken wat we moeten behouden en wat niet. Anders komt de klap later dubbel zo hard. Wat ik niet heb zien aankomen is dat er zoveel tegenvallers tegelijk kwamen.’
Moest het gesprek daarover toen eigenlijk nog op gang komen?
‘We waren hier bij G&W goed bezig; we hadden veel overleg, iedereen mag bij mij binnenlopen, we hebben ook steeds zo goed mogelijk geprobeerd iedereen mee te nemen, samen kijken wat we moesten aanpassen, maar die combinatie van bezuinigingen, en dan de niet volledig gecompenseerde stijging van de loonkosten én de inflatie: dat alles viel mij, viel iedereen rauw op het dak.’
Wanneer brak dat besef goed door?
‘Dat was in februari. We hadden toen gesprekken in het directeurenteam over de wisseling van de wacht in het College van Bestuur, en dat speelde ook op financieel gebied. Op dat moment kregen we echt inzicht in de situatie en stonden we als directeuren voor de vraag: wat betekent dit voor ons?’
En dan kijk je vooral naar de grootste uitgavenpost, de loonkosten.
‘Ja. Wie gaat er met pensioen, wat doen we met die functie? Maar dat is niet genoeg. We kwamen binnen mijn domein al snel tot het inzicht tijdelijke contracten niet langer dan een half jaar te verlengen. Dat is een heel vervelend besluit. Je weet dat de ervaren werkdruk hoog is. Dus hebben we als managementteam gezegd dat we dan ook gelijk gaan bekijken: hoe kunnen we het onderwijs nu al aanpassen zodat het werk, dat met minder mensen moet, toch haalbaar blijft? Die twee moet je gelijk op laten lopen. En natuurlijk moet het onderwijs toch al aangepakt worden. Niet alleen om financiële redenen maar ook omdat we weten dat er de komende jaren steeds minder studenten zullen instromen. En daarbij verandert de buitenwereld, het werkveld, ook nog eens sterk.
Hoe heb je dat georganiseerd?
‘Dit jaar hebben we met de teams (het is een rotwoord, maar zo zijn ze gaan heten) zogenoemde “schrapsessies” georganiseerd. Wat is er misschien overbodig, wat kan samengevoegd? En daar gaan we komend jaar mee door. Vanaf september gaan we kijken hoe we het toetsen kunnen combineren met de opkomst van generatieve AI. De verwachting is dat we daarmee veel tijd kunnen besparen, zonder dat de kwaliteit daaronder lijdt en we ook kans hebben de werkdruk te kunnen verminderen. We nemen alle toets protocollen onder de loep; eind van het schooljaar worden de nieuwe afspraken vastgelegd en dan vanaf september 2026 gaan we daarmee aan de slag.
Dat is niet leuk, als je werkzaamheden “overbodig” worden.
‘Sommigen reageren teleurgesteld, wanhopig, boos. Dat begrijp ik helemaal. En daar moet ruimte voor zijn. Ik vind het heel naar als je dat niet gewoon mag uiten, mag uitspreken. Ik kan geen geld tevoorschijn toveren maar ik luister wel, en ik voel met ze mee. Als je daar geen oog voor hebt, en doordendert, gaat het helemaal mis. Dus het is ontzettend vervelend, het geeft pijn en het zorgt voor onrust. Maar je ziet ook dat iedereen de schouders eronder zet.
Medewerkers zien dat elders andere keuzes worden gemaakt.
‘Elk domein kiest zijn eigen aanpak. Het risico is dat we anders kiezen en de pijn niet gelijk verdelen. Maar er is maar één Windesheim en daar ben je solidair met elkaar. We hebben natuurlijk eerst de kaasschaaf gehanteerd, allerlei “luxe” uitgaven geschrapt, maar je kunt niet alles op één plek weghalen. Stel, je zegt: schrap internationalisering! Dat is toch onzin! Dan zeg ik nee, want we hebben de fundamentele opdracht gekregen tot kennisdeling wereldwijd.
Velen worden daar vooral zenuwachtig van.
‘Voor werknemers geldt: one step at a time. Als het MT maar ver vooruit kijkt. Je moet het verhaal blijven vertellen: daar gaan we heen. Iedereen is daar best enthousiast over en dan kunnen mensen hun handelen daarop richten.
Je had het over een opdracht tot kennisdeling wereldwijd. Is er nog wel ruimte de komende jaren voor dergelijke idealen?
‘Voor mij wel. Ik denk dat onderwijs de sleutel is naar wereldvrede. Ja, dat is een groot woord, zeker in deze tijd, maar ik denk dat UNESCO daar een groot punt heeft. De verschillen en tegenstellingen zijn enorm maar de grootste gelijkmaker voor deze wereld is en blijft onderwijs. Dat grote goed moet je als land blijven verdedigen. Dat is onze taak, onze kennis te delen met iedereen op aarde.’
Tekst: Marcel Hulspas
Foto: Jasper van Overbeek
