‘Windesheim moet een veilige omgeving zijn’

Het schandaal rond The Voice of Holland heeft heel wat losgemaakt. Organisaties die zich richten op steun aan slachtoffers van ongewenst gedrag, melden dat velen het nu eindelijk aandurven om hun ervaringen te melden. Studenten of medewerkers van Windesheim die onaangename ervaringen hebben opgedaan, kunnen aankloppen bij de twee vertrouwenspersonen, Rinske Tolsma en Marloes Vugs. Een gesprek met Rinske Tolsma.

Eerst maar even de voor de hand liggende vraag. Het schandaal rond The Voice heeft een stroom aan meldingen losgemaakt. Is dat op Windesheim ook het geval geweest?

‘Die vraag kan ik omwille van de vertrouwelijkheid moeilijk beantwoorden… laat ik zeggen: wij als vertrouwenspersonen merken dat het ook op Windesheim meer onder de aandacht is.’

Hebben jullie in verband daarmee ook actie ondernomen?

‘Toen het nieuws over The Voice of Holland losbarstte, hebben we met het College van Bestuur en het Studiesuccescentrum een bericht gemaakt voor Sharenet, om medewerkers en studeten erop te attenderen: weet, als je zoiets overkomt, dat je dat kunt melden! Maar zo’n bericht zakt op Sharenet jammer genoeg heel snel naar beneden.’

Stel je wordt als student geconfronteerd met ongewenst gedrag. Wat moet je dan doen?

‘Het mooiste zou natuurlijk zijn als je mensen, medewerkers of medestudenten kent waarmee je dat gelijk kunt bespreken. Maar in de praktijk wordt de directe omgeving meestal niet ervaren als “veilig genoeg” voor een dergelijk gesprek. Ik denk dat je dan het beste eerst naar je studentbegeleider kunt stappen, als je daar een goede band mee hebt. Daar kun je je verhaal dan kwijt, maar je kunt ook zeggen dat je vindt dat er iets met je klacht moet gebeuren. In dat laatste geval kan de sb’er je aanraden om contact op te nemen met de vertrouwenspersoon. Die kan over de mogelijke stappen adviseren.’

Weten sb’ers wat ze met zulke klachten moeten doen?

‘Niet altijd. Sommigen vinden dat heel ingewikkeld bijvoorbeeld omdat het over een collega gaat of een medestudent die door hen óók wordt begeleid.’

Wat jullie doen is dus vooral luisteren én adviseren.

‘Ja. Wij doen niets wat de melder niet wil. We gaan ook niet op onderzoek uit.’

En wat als iemand zegt: ik wil dat er actie wordt ondernomen – ‘het is hij eruit of ik ga weg’?

‘Dan zeggen we dat we dat snappen, maar wij kunnen dat niet regelen.’

Je adviseert dan om toch in gesprek te gaan?

‘We ondersteunen alleen de acties die iemand zélf wil ondernemen. Maar we vragen wel vaak: wéét de ander dat je het zo hebt beleefd? Heb je het aangegeven hoe je dat hebt ervaren? Dat kan dan het onderwerp zijn van een gesprek met ‘de veroorzaker’ (zoals wij dat zeggen) – maar dat gesprek moet dan wel plaatsvinden in een zo veilig mogelijk context. We adviseren dan om iemand mee te nemen, iemand die jou kan steunen. Soms zijn we zelf bij dat gesprek aanwezig. Bijvoorbeeld wanneer we zien dat iemand heel duidelijk in een zwakke positie zit ten opzichte van ‘de veroorzaker’. Die afhankelijkheidsrelatie is ook bij een veilig gesprek natuurlijk nog steeds aanwezig.’

Kan ‘de veroorzaker’ een gesprek weigeren?

‘Dat kan. En daar moeten we ons dan bij neerleggen, en de melder ook.’

De universiteiten beschikken over een ombudsfunctionaris die ook echt onderzoek kan doen.

‘Dat klopt. Maar onze rol is beperkt tot opvang, begeleiding en advisering. Een ombudsfunctionaris doet aan waarheidsvinding. We hebben er met het College van Bestuur wel over gehad of het nuttig is een ombudsfunctionaris te hebben. Landelijk wordt de vraag nu ook meer aan de orde gesteld.’

Adviseren jullie een melder wel eens om een aanklacht bij de politie in te dienen?

‘Ja, dat komt voor. Als het gaat om mogelijk strafbare feiten. Maar iemand moet zélf beslissen aangifte te doen en dat betekent dat de politie onderzoek gaat doen. Dat kan grote gevolgen hebben, ook voor de melder. Maar wat mij altijd opvalt is dat mensen vaak gewoon heel blij zijn dat wij gewoon eerst luisteren en niet meteen ‘in de actiestand springen’. Het verbaast me telkens weer hoe belangrijk het is dat mensen hun verhaal kunnen doen. Ze hebben het vaak héél lang voor zich gehouden. Want er is altijd sprake van schaamte, van twijfel. Vind ik dit écht zo belangrijk? Ligt het misschien ook aan mij? Ze zwijgen totdat het een keer helemaal een grens wordt bereikt. En dan is het heel belangrijk dat iemand serieus luistert.’

Is schaamte het grote probleem als het gaat om het tijdig melden van ongewenst gedrag?

‘Er is altijd sprake van schaamte en wat dan heel belangrijk is, is de cultuur binnen de afdeling, binnen het team. En dat hangt heel sterk af van de mensen onderling en met name ook van de leidinggevenden. Kun je erop vertrouwen dat je klacht serieus genomen wordt. Zullen anderen niet wegkijken? Want dat is nogal eens de eerste reactie van omstanders. Men wil er liever niets mee te maken hebben. Wat dat betreft zijn er grote verschillen binnen Windesheim, qua cultuur en openheid. En dat terwijl het open gesprek over ‘hoe gaan we met elkaar om’, gewoon met collega’s of medestudenten al zó veel kan opleveren!’ (MH)