Chinese Monsters & Amerikaanse Helden


Nico Smeenk, docent aan de opleiding industrieel product ontwerpen, woont en werkt tot de zomer in Chongqing, China. Daar geeft hij les op een partneruniversiteit van Windesheim.

Een draak van een film…

thegreatwallimaxposter1Ondanks alle afkrakende recensies ben ik toch naar ‘The Great Wall’ gaan kijken. Een Amerikaans / Chinese monsterproductie (met 150 miljoen dollar het hoogste budget ooit voor een Chinese film), geregisseerd door niemand minder dan Zhang Yimou – ook in het Westen bekend om zijn werk: de ontroerende “Coming Home” (2014), de adembenemend mooie ‘House of the Flying Daggers’ (2004) en het ingetogen minimalisme van ‘Raise the Red Lantern’ (1991). Ook de openingsceremonie van de Olympische spelen in Bejing in 2008 was onder zijn regie. Matt Damon speelt in ‘The Great Wall’ de rol van de Westerse held die (circa 1200 AD) op zoek is naar black powder (buskruit). Zijn tegenspelers zijn stuk voor stuk Chinese topsterren. Hij helpt een speciale divisie van het Chinese leger op de Grote Muur om de aanval van vraatzuchtige monsters (Tao Tie’s) te stoppen.

De film is een teleurstelling als je hem met westerse ogen bekijkt. De monsters zijn niet huiveringwekkend genoeg, Matt Damon heeft niet echt een hoofdrol, hij loopt rond met een gezicht van ‘wat doe ik hier eigenlijk’, het verhaal is zwak en de mogelijke love story ontplooit zich niet. Pyrotechnische effecten en kleurenexplosies lijken de leegtes in de plot op te moeten vullen…

Vanuit chinees perspectief klopt echter alles; de film krijgt hier dan ook hoge kijkcijfers. Het is één aaneenschakeling van Chinese ontdekkingen – de voorsprong van de chinezen in dat tijdperk wordt breed uitgemeten (kompas, buskruit, papier, krijgskunst, wapens, mega bouwprojecten zoals de Grote Muur…) en Matt Damon’s ongemakkelijke rol is die van toeschouwer, die deze Chinese suprematie met toenemende bewondering bekijkt. Die gekleurde uniformen (voor wie de film nog niet gezien heeft: denk aan de hoes van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band) staan voor de strakke militaire organisatie maar ze verwijzen ook naar de exclusief Chinese zijdecultuur.

TaotieOok de monsters zijn originele Chinese cultuur. De Tao Tie (spreek uit: touwtje, met de nadruk op ’tje’) is één van de vier kwaadaardige creaturen uit de Chinese mythologie. Hij staat symbool voor vraatzucht, gulzigheid. Hij verslindt mensen maar kan ze niet verteren want hij heeft geen lijf. Daarnaast heb je de vier goedaardige mythologische creaturen: Draak, Fenix, Schildpad en Witte Tijger. Goedaardige draken kom je hier overal tegen: ze zijn symbool voor sterkte, macht en geluk en waren het kenmerk van de keizerlijke macht. Rondom het Dragonboat-festival (vorige week: nationale feestdag met een eeuwenoude geschiedenis) wemelde het van de draken in alle maten en uitvoeringen.

Die Tao Tie dus (helaas lijken ze in de film op een verbleekte versie van Alien) zijn te vinden op neolithische opgravingen (3000 BC) en als decoratie op bronzen offervaten uit de Shang Dynastie. Uitpuilende ogen, een wijd opengesperde mond en geen lichaam. Geëxalteerde, woeste blik die misschien, net als in de draak (en onze Nederlandsche Leeuw) te verklaren is als symbool van bescherming voor de clan en daarentegen een afschrikking voor de indringers van buitenaf. Ambivalent. De monsters in de film verbeelden een stukje van deze mythe en verwijzen met hun vraatzucht naar de invasie van de allesvernietigende Mongolen. Ik heb met plezier naar de film gekeken, af en toe wat moeten lachen om de (slap Hollywoodiaanse) uitbeelding van de Tao Tie. Ik hoop dat Zhang Yimou met zijn volgende films aan deze zijde van de Oceaan blijft…

pixiuEnkele dagen later sta ik in een kunsthandeltje wat rond te kijken. Een aardige verkoopster leidt me rond en wijst me op een paar zwaarlijvige monstertjes met uitpuilende ogen en wijd opengesperde bek. Familie van Tao Tie? Nee, zij heeft de film niet gezien… dit zijn Pixiu’s: deze gevleugelde monstertjes met het lijf van een leeuw en het hoofd van een draak kom je vaak bij de ingang van restaurants of banken tegen. Ook deze zijn vraatzuchtig  (zij eten echter uitsluitend goud en zilver) en ook zij hebben een geblokkeerde spijsvertering. Maar ze zijn goedaardig (ze staan voor goede eetlust en succes in het zakenleven) en worden wel drakenzonen genoemd. Ze zouden niet misstaan op mijn bureau, aan beide zijden van mijn laptop…

Ik maak een voor de hand liggende gedachtesprong: banken – ophopen van zilver en goud – vraatzucht… dus… is Pixiu dan niet een symbool voor het kapitalisme? Maar dat mag ik niet zeggen – de winkeljuffrouw kijkt me aan met een blik die ergens tussen niet begrijpend en bestraffend zit.

Bij nader inzien laat ik de Pixiu’s waar ze zijn: ze passen tóch niet in mijn koffer…

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *