Nico Smeenk, docent aan de opleiding industrieel product ontwerpen, woont en werkt tot de zomer in Chongqing, China. Daar geeft hij les op een partneruniversiteit van Windesheim.
Geen school vandaag! Het is hier QingMing (letterlijk : Pure Brightness) Festival – ofwel de “Tomb-Sweeping Day”, een belangrijke nationale feestdag. Een feest met een eeuwenlange geschiedenis en verschillende betekenissen, de belangrijkste is de herdenking van de voorouders.
Op 5 april ga je naar het graf van je ouders of grootouders om dat op te poetsen, bloemen te brengen, te eten, te drinken en geld te offeren. Nep geld. In de afgelopen dagen zijn er in Chongqing steeds meer QingMing-karretjes tevoorschijn gekomen waar je stapels nepgeld (ook wel ghost-money genoemd) kunt kopen. Die dan vervolgens op het kerkhof verbrand worden om bij de overleden voorouders terecht te komen. Datzelfde wordt ook gedaan met bloemen van papier.
Het is ook een vrolijk, kleurrijk, harmonieus feest. Begin van de lente, dé dag voor familie-uitjes, vliegers oplaten langs de oevers van de Yangtze, vuurwerk afsteken (om de boze geesten te verdrijven) en picknicks. Volgens sommigen is het ook de dag om je grote liefde te verklaren.
Rituelen. Respect voor de voorouders. Universele liefde. Harmonie… wacht eens even… er vallen wat kwartjes. Maar natuurlijk: Confucius! Dé filosoof van dit grote land (naast Lao Tze, maar daarover een andere keer). Leefde ongeveer vijfhonderd jaar voor Christus en is nog steeds actueel. Iedere cursus over Chinese cultuur begint met Confucius, of Kong Zi, zoals ze in modern Chinees zeggen. Ik pak mijn boekjes er weer even bij… Vooral het deel over rituelen is interessant.
Ik citeer een stukje over voorouderverering: “Het ritueel is absoluut noodzakelijk, maar het is van geen enkel belang of de geesten al dan niet aanwezig zijn: we offeren tot hen alsof ze erbij zijn. Waar het om gaat is dat men met overtuiging deelneemt aan het ritueel (…) het schept een rituele ruimte waarin ideale relaties tot stand gebracht kunnen worden (…) Familieleden moesten de offers brengen omdat ze – door te doen alsof de voorouders aanwezig waren – een verandering bij zichzelf teweeg brachten.”*
Alsof-rituelen: nep geld, papieren bloemen, misschien ook geesten die er niet echt zijn. Doet er niet toe; belangrijk is om het iedere jaar opnieuw weer samen te vieren en daardoor de harmonie, die in het drukke alledaagse Chongqingse leven soms ver te zoeken is, weer terug te vinden.
Kijk, daar heb je weer zo’n karretje met QingMing-spullen… dat doet me ergens aan denken: straks Pa en Ma nog even bellen om te zeggen dat het allemaal goed gaat hier in Chongqing.
Nico Smeenk
*Uit “De Weg” van Michael Puett en Christine Gross-Loh – 2016 – uitg. Ten Have. Heeft afgelopen winter maandenlang in de Nederlandse boeken top tien gestaan! Een aanrader voor beginners!
