‘Sommigen gaan door een diep dal’

De cultuurshock van een buitenlandproject

Stage lopen in een ontwikkelingsland is een geweldige ervaring, maar kan ook confronterend zijn en anders uitpakken dan je dacht.

“Studenten moeten zich daarop goed voorbereiden”, zegt Windesheimdocent Helprich ten Heuw. Hij is coördinator van de minor international sustainable development, waarbij Windesheimstudenten vanuit verschillende opleidingen een project uitvoeren op vaste adressen in Suriname, Indonesië, Zambia en Gambia. De groep studenten van het eerste semester is nét terug, de nieuwe groep vertrekt half februari. Maar eerst worden zij op Windesheim een paar weken stevig voorbereid op hun verblijf in een ontwikkelingsland.

“Wie zich aanmeldt voor de minor krijgt van tevoren een gesprek over motivatie. Student die denken dat een buitenlandstage een soort uitgebreide vakantie is, pikken we er snel uit. Want vooral in ontwikkelingslanden moet een stagiair een fikse uitdaging met zichzelf aankunnen.”

Korte broek
Na de eerste weken van het ontdekken van een tropisch land, een vreemde taal, exotisch eten en een andere cultuur, komen de studenten zichzelf tegen. Hoe ga je om met situaties die in Nederland ondenkbaar zijn? Hoe reageer je als iemand zegt dat meisjes niet in een korte broek mogen lopen, of dat homoseksualiteit een misdrijf is? Wat doe je als mensen je vragen om geld voor hun zieke kind?

Volgens Ten Heuw krijgen een aantal stagiairs na zo’n vier weken in het buitenland een dip, omdat het project anders uitpakt dan ze van tevoren hadden gedacht. “Soms al bij de eerste kennismaking. Nederlanders verwachten meteen aan de slag te kunnen gaan met de opdracht. Maar in ontwikkelingslanden moet je eerst door een proces van aan elkaar voorstellen en relaties ontwikkelen. De lokale opdrachtgever wil eerst van alles weten, over de campus in Zwolle en over je familie. Hiërarchische verhoudingen zijn ook geheel anders in een ontwikkelingsland. Een student wordt nooit een gelijkwaardig lid van het team. Leidinggevenden zijn afstandelijk en zij hebben zelf ook weer een afstandelijke baas boven zich, die gemasseerd moet worden voordat hij toestemming geeft voor jouw project.”

Heimwee
Na een paar tegenslagen kan een student het gevoel krijgen dat niets lukt en dat niemand meewerkt. Sommigen gaan door een diep dal. Ze krijgen heimwee en sluiten zich soms ook af van de andere studenten. Het grootste gevaar is dat iemand gaat zitten afwachten en niets meer doet. Belangrijk is dat je gewoon doorgaat en initiatief blijft nemen, aldus Ten Heuw.

“Als je op je stageplek dingen ziet die niet door de beugel kunnen, kan dat natuurlijk een enorme stress geven. Wat zeg je als een hoogzwangere vrouw op de grond moet zitten, of als je ziet dat een leraar een kind slaat met een stok? Of je hoort dat meisjes tot prostitutie worden gedwongen? Praat vooral veel met je medestagiairs over waar je allemaal tegenaan loopt. Verwacht niet dat je in je eentje de hele wereld kunt veranderen. Soms kun je best een verandering bereiken, als je ergens een project van maakt met toestemming van de opdrachtgever, zoals een schoolproject over positief omgaan met ongehoorzame kinderen.”

Luxe leven
Tijdens de laatste maand van de stage overheersen bij de meeste studenten positieve gevoelens. “Je hebt een bijzonder land leren kennen en je hebt een geweldige ervaring opgedaan, ondanks dat het allemaal anders was dan je van tevoren dacht.”

Eenmaal thuis gekomen wacht meestal nog een laatste verrassing: de zogenoemde ‘reverse-cultuurschok’. “Terug in Nederland zie je hoe we in luxe leven, nog bruikbare spullen weggooien en toch ondankbaar zijn en klagen. Terwijl jij hebt gezien hoe mensen in ontwikkelingslanden leven. Dat heeft je de ogen geopend en soms je leven veranderd. Dan heb je een tijdje nodig om weer te wennen aan Nederland.”

Wil je ook stage lopen in het buitenland?

  • Begin nú met oriënteren als je komend studiejaar stage wilt lopen, want het regelen duurt vele maanden. Windesheim heeft een ‘International Office’ waar je terecht kunt met vragen.
  • Opleidingen hebben eigen coördinatoren voor buitenlandstages. Sommige docenten zijn landencoördinator, die kunnen je alles vertellen over een bepaald land.
  • Kijk op de ‘risicolandenlijst’ welke oorlogslanden verboden gebied zijn voor Windesheim-activiteiten. Op die lijst staan ook tientallen landen waarvoor studenten eerst toestemming moeten vragen.
  • De minor International sustainable devolopment (ISD) biedt doorlopende multidisciplinaire projecten voor studenten van alle studies. Daarnaast hebben domeinen en opleidingen vaste stageplekken in ontwikkelingslanden, zoals de minor Social Work in Africa & Asia of de stages via Respo International.

Wat was de cultuurschok van Nynke?
Mwd-student Nynke de Groot liep het afgelopen semester stage in een psychiatrische inrichting in Gambia. Wat was haar cultuurschok?

Gambia: ‘Wie hard toetert krijgt voorrang!’

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *