Journalisten moeten af van het idee dat het zo snel mogelijk verspreiden van nieuws hun hoofdtaak is. Nieuws is immers overal gratis verkrijgbaar. De journalistiek als professie krijgt het moeilijk als ze zich niet richt op het in kaart brengen van maatschappelijke problemen en oplossingen aandraagt. Journalistiek die de burger een handje helpt bij het aanpakken van diens problemen – de zogenoemde civiele, constructieve journalistiek – heeft volgens Nico Drok de toekomst.
Lector Media & Civil Society Nico Drok (60) promoveerde recent op een dissertatie over internationale ontwikkelingen in de journalistiek. “De journalistiek moet zich zo snel mogelijk aanpassen aan de nieuwe netwerksamenleving, maar de beroepsgroep wil er nog niet aan. Informatie is niet meer schaars. Massamedia hebben geen monopoliepositie meer. Toch zien nog veel journalisten niet in dat de tijd, waarin ze het zich konden permitteren alleen te zenden en hun publiek met dedain te behandelen, achter ons ligt.”
Klapvee
“De civiele, constructieve journalist moet natuurlijk onafhankelijk blijven, maar hoeft geen afstand te bewaren tot alles en iedereen. De afstand tussen lezers, kijkers en luisteraars en journalisten is nu te groot. Uit mijn onderzoek blijkt dat zonder nauwe band met de nieuwsgebruiker de journalistiek gedoemd is te verdwijnen. Er is hier en daar wel vernieuwing gaande, maar veel journalisten zien de burger nog als klapvee voor hun kunstje en afnemer van hun product.”
In de praktijk van alledag is de civiele, constructieve journalistiek, die hulp en informatie biedt, nog toekomstmuziek. Ook bij de journalistiekopleiding van Windesheim. “Wij hebben de civiele, constructieve journalistiek als voorkeursrichting omarmd, maar ook in Zwolle ligt de focus nog erg op de bestaande praktijk. Dat komt omdat we er als opleiding op worden afgerekend of de studenten het op dit moment goed doen op de stages. Ook de studenten zijn behoudend. Die willen een baan in de huidige journalistiek.”
Drok kan wel verklaren waarom studenten nog een traditionele publieksbenadering krijgen aangeleerd. “In de vorige eeuw leidden we op voor een succesvolle branche. Tot 2000 was je als opleiding conformeren aan de status quo in de markt een goede strategie.” Toch moet het roer om. “Sinds de eeuwwisseling verkeren in het bijzonder de krantenuitgeverijen in een crisis en willen met name jongeren niet meer betalen voor nieuws. Ze zijn gelukkig wel bereid te betalen voor betrouwbare informatie waar je als burger iets aan hebt als je in de problemen zit.”
Drok is er van overtuigd dat de civiele, constructieve journalistiek op termijn de redding van de professie zal blijken te zijn, maar alleen als de belastingbetaler volgens het model van de publieke omroep ook de krantenjournalistiek gaat financieren. “Abonnees en adverteerders haken af, dus dan moet de overheid inspringen. Publieke financiering houdt een risico in, maar ik denk dat je met redactiestatuten de overheid op afstand kunt houden.”
Vakmanschap
Journalisten die kiezen voor de civiele, constructie benadering van het publiek èn hun vak verstaan zullen volgens Drok niet snel hun autonomie verliezen. “Iedere burger kan tegenwoordig publiceren, maar daarmee is hij geen journalist. Kwaliteitsjournalistiek bedrijven vraagt gedegen vakmanschap. Kijk maar naar al dat nepnieuws op sociale media. Journalisten moeten beter gaan luisteren naar de burger, maar uiteraard wel hun eigen keuzes kunnen blijven maken.”
HANS INVERNIZZI
Tips? Mail win@windesheim.nl
